Cząsteczka lub jon, który jest donorem pary elektronów (posiada nadmiar elektronów). Może zawierać również wiązania π. Nukleofile mają zdolność do reagowania z elektrofilami, czyli obszarami o dodatnim ładunku lub deficycie elektronów. Odgrywają ważną rolę w chemii organicznej, biorą udział w reakcjach nukleofilowych substytucji i addycji, gdzie atakują elektrofile, prowadząc do tworzenia nowych związków chemicznych. Nukleofilowość (charakter nukleofilowy) rośnie wraz ze wzrostem charakteru zasadowego.