Energia jonizacji to minimalna ilość energii potrzebna do usunięcia elektronu z atomu lub cząsteczki, w wyniku czego powstaje kation (jon dodatni). Pierwiastki o niskiej energii jonizacji, takie jak np. pierwiastki z grupy pierwszej układu okresowego, łatwo tracą elektrony i reagują, tworząc kationy. Z kolei pierwiastki o wysokiej energii jonizacji, takie jak gazy szlachetne, są mniej skłonne do oddawania elektronów i mało reaktywne chemicznie, ze względu na zapełnione powłoki walencyjne.